آداب میزبانی زائران امام هشتم (ع) از نگاه مشهدی‌ها | قدمتان سرچشم

به گزارش شهرآرانیوز؛ سالانه بیش از ۳۰‌میلیون زائر راهی مشهدالرضا (ع) می‌شوند. مسئولان استانی برای دهه آخر صفر حدود ۶‌میلیون زائر برآورد کرده‌اند که میهمان امام‌رضا (ع) هستند. در شهر ما که به شهر خورشید معروف است و لایق بارگاه منور رضوی شده است، مهمان‌داری و مهمان‌نوازی هم معنای خاصی دارد و عملی کردن این اتفاق وظیفه‌ای می‌شود که با توجه به سیره امامی که بر سر ما سایه دارد، عمل به آن پای دل را به میان می‌آورد. در فرهنگ دینی ما هم که مهمان حبیب خدا و مایه برکت است و به نوعی هدیه‌ای از طرف خداست. در آستانه ایام شهادت حضرت‌رضا (ع) سری به خیابان‌های شهرمان زدیم و در باب فرهنگ میزبانی با همسایگان حضرت خورشید به گفتگو نشستیم. نکاتی که شهروندان در این گزارش به زبان آورده‌اند می‌تواند نقشه راهی برای افزایش رضایت زائران در جامعه میزبان باشد.

تحملمان را بالا ببریم

مهدی جعفری یکی از ساکنان قدیمی محله دریادل است. او که از کودکی در همین محله بزرگ شده است می‌گوید: با جو و فضای حضور زائران در این محله آشنا هستم. به عقیده بنده یکی از اصلی‌ترین مسائلی که مجاوران حضرت رضا (ع) می‌توانند به آن توجه کنند موضوع تحمل است؛ زیرا در این شب و روز‌هایی که خیل عظیم زائران به مشهد می‌آیند به صورت طبیعی محلات اطراف حرم مطهر رضوی با شلوغی و ازدحام مواجه می‌شود. ازاین رو شاید برای این چند روز کمی زندگی عادی محلات اطراف حرم مطهر با مشکل مواجه شود. اگر ساکنان این محلات ظرفیت صبر و تحمل خود را بالا ببرند به طور قطع روز‌های خوبی را می‌توانند برای زائران بارگاه رضوی که از شهر‌های دور و نزدیک به مشهد آمده اند، بسازند.

وی ادامه می‌دهد: به عنوان نمونه در این شب و روز‌هایی که محلات اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) میزبان زائران بی شماری است، سرو صدا، رفت وآمد یا نبود جای پارک احساس می‌شود و اگر همسایه امام رضا (ع) رفتاری شاید طبیعی نسبت به این موضوع داشته باشد، با مدل برخوردش ممکن است زائر حضرت رنجیده خاطر شود، اما اگر کمی تحملش را نسبت به این مسائل بالا ببرد، برای زائران لحظاتی به یاد ماندنی ثبت می‌شود.

خانه‌ای به وسعت شهر

مهران جاودانی که شنوایی‌اش ضعیف است هم می‌خواهد این روز‌ها خود را خادم امام رضا (ع) بداند و در برخورد‌های اجتماعی اش به گونه‌ای عمل کند که در محضر امامش به عنوان میزبانی شایسته از زائران امام مهربانی‌ها (ع) یاد شود. این شهروند مشهدی می‌گوید: خیلی وقت بود که با خودم فکر می‌کردم به عنوان یک شهروند کم شنوا که در خانه پدرومادرش زندگی می‌کند و استقلال کافی ندارد چه کاری برای زائران امام مهربانی‌ها (ع) از عهده ام برمی آید که مختص خودم باشد و چیزی را به خانواده ام تحمیل نکنم.

بعد به این فکر افتادم که می‌توانم در ایام حضور زائران امام هشتم (ع) تعاملات روزمره ام با مردم را طوری تنظیم کنم که انگار همه عضوی از خانواده ام هستند. به عنوان مثال پشت فرمان صبورتر باشم و فرض کنم همه زائر، اما م رضا (ع) هستند و ایشان را برخودم مقدم بدانم. این شد که در این ایام خانه من به اندازه تمام شهر مشهد بزرگ می‌شود و هر کس را که می‌بینم برادر و خواهر تنی خودم تصور می‌کنم و با همان احترام و صمیمیت با او برخورد می‌کنم.

مشهدی‌ها از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند

محمد رنجبر از شهروندان مشهدی ساکن در منطقه الهیه معتقد است که یکی از مسائلی که ما مشهدی‌ها می‌توانیم از آن به عنوان فرهنگ شایسته میزبانی از زائران حضرت رضا (ع) یاد کنیم، ایجاد فضایی مناسب برای زیارت زائران است. این شهروند مشهدی که محل کارش در میدان شهداست، می‌گوید: فاصله محل کار من تا خانه ام زیاد است و هر روز برای رسیدن به محل کار خود از خودرو شخصی استفاده می‌کنم، اما در این ایام قصد دارم با استفاده از اتوبوس یا مترو به محل کار خود بروم، زیرا در روز‌های مناسبتی شاهد هستم که زائران در خیابان‌های منتهی به حرم مطهر مشکل جای پارک دارند.

وی ادامه می‌دهد: به طور قطع اگر ما مشهدی‌های در روز‌های پایانی ماه صفر برای حضور در مرکز شهر یا زیارت بارگاه، ولی نعمتمان، حضرت رضا (ع) از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنیم، فضای رفت وآمد برای زائرانی که با هزار امید و آرزو و به شوق زیارت امام مهربانی‌ها (ع) عازم مشهد شده اند، مناسبت‌تر خواهد شد.

غریبه و آشنا نداریم

علی اکبر عابدپور یکی از شهروندان محله فاطمیه مشهد است. محله‌ای که او در وصفش از عبارت «یکی از محلات قدیمی مشهد» استفاده می‌کند. می‌گوید: تا قبل کرونا بیشتر مدارس محله برای روز‌های پایانی ماه صفر و شهادت امام رضا (ع) به اسکان زائران اختصاص داده می‌شد. چند سال کرونا کمی اوضاع فرق کرد. اما امسال انگار دوباره زمزمه حضور زائران پیاده است.
روایت او از زائران دهه پایانی صفر روایت همدل شدن‌های مردمی است. همه این زائران به عشق امام رضا (ع) آمده اند. ترک و کرد و فارس و... نداریم. همه از یک خانواده هستیم.

او برای ادامه حرف هایش سراغ گفته‌های قدیمی‌ها می‌رود: حتما شنیده اید که می‌گویند امام رضا (ع) غریب است و غریب نوازی می‌کند. برای همین آقا (ع) به مهمان‌هایی که از راه دور آمده اند نگاه و توجه خاصی دارد.
ادامه حرف‌های او این گونه است: مهمانی که برای آقا می‌آید، سختی راه را پشت سر گذاشته و باید وقتی پا به این شهر می‌گذارد، حس غریبی نکند.
این شهروند ساکن محله فاطمیه کل کلامش را در این یک جمله خلاصه می‌کند: مهمان آقا باید مشهد و مشهدی‌ها را مثل خانواده خودش بداند؛ خانواده‌ای که هیچ وقت او را فراموش نخواهند کرد.

ما مشهدی‌ها نظافت را رعایت کنیم

یکی دیگر از اهالی ساکن در خیابان امام رضا (ع) نیز می‌گوید: وقتی که قرار است مهمانی به خانه ما بیاید اولین کاری که انجام می‌دهیم نظافت خانه است و به طور قطع اولین موضوعی هم که در چشم میهمان نمایان می‌شود تمیز یا کثیف بودن خانه است. حالا که قرار است میهمانان زیادی به شهر امام رضا (ع) بیایند ما مشهدی‌ها هم به عنوان همسایگان حضرت رضا (ع) باید ابتدا خانه امام رضا (ع) را تمیز نگه داریم.
زینب جلوه ادامه می‌دهد: اگر ما مشهدی‌ها برای نظافت شهرمان کوشا باشیم، به ویژه وقتی به سمت حرم مطهر می‌رویم زباله‌ای را روی زمین نیندازیم، علاوه بر اینکه به کارگران شهرداری در نظافت شهر کمک کرده ایم، شهری تمیز را به زائران حضرت رضا (ع) نشان داده ایم.

فرصت زیارت برای زائران

زهرا خانم یوسفی از ساکنان محله عبادی است؛ محله‌ای که خیابان هایش همواره در ایام محرم و صفر پذیرای زائرانی است که در قالب دسته‌های سینه زنی و عزاداری راهی حرم مطهر رضوی هستند.
زهراخانم برای میزبانی شایسته شرط و شروطی دارد. شرط اول او به خانم‌های مشهدی ارتباط دارد. اینکه در تربیت فرزندان به شرایط مشهد و حضور زائران توجه کنند و همواره احترام به زائر ملاکی برای تربیت کودکان باشد.

اما شرط دوم او به زمان حال برمی گردد. به روز‌های پایانی صفر. او می‌گوید: همیشه ایام شهادت امام رضا (ع) حرم شلوغ‌تر از روز‌های قبل است. زائران زیادی راهی حرم می‌شوند. این روز‌ها سعی می‌کنم از راه دور به امام رضا (ع) سلام بدهم. یا اگر به حرم می‌روم، کمتر سراغ مضجع شریف می‌روم و از داخل صحن زیارت نامه می‌خوانم. زائری که به مشهد آمده است راه دوری را طی کرده و به همین دلیل دوست دارد با خیالی آسوده و شرایطی مهیا زیارت کند. از طرفی او مهمان یکی دو روز است و می‌خواهد یک دل سیر به زیارت مضجع شریف رضوی برود تا وقت برگشتن دلتنگی هایش کمتر شود. برای همین سعی می‌کنم این روز‌ها از راه دور سلام بدهم تا زائر امام رضا (ع) یک دل سیر زیارت کند.

سختی‌های شیرین میزبانی

آقای داوودزاده که کارمند یکی از ادارات بخش خصوصی در مشهد است میزبانی را فرهنگ قدیم و به روایتی کهن مشهدی‌ها می‌داند و می‌گوید: تردیدی ندارم که ما مشهدی‌ها میزبان‌های خوبی هستیم؛ این را بدون تعارف می‌گویم.

وی ادامه می‌دهد: در راه این میزبانی شاید به ظاهر باید سختی‌هایی را هم به جان بخریم؛ ترافیک یکی از این موارد است و شاید کمبود مواد غذایی و نیاز شهر به نظافت بیشتر و خیلی موارد دیگر. اما همه این موارد جزو فرهنگ میزبانی است و نمی‌توان این موارد را مرارت و سختی دانست. وی که در یکی از محله‌های مرکزی شهر سکونت دارد می‌افزاید: برخی از همسایه‌های ما منازل خود را رایگان در اختیار مسافران و زائران پیاده قرار می‌دهند. با وجود اینکه کوچه پس کوچه‌های محله ما باریک است و خودرو‌ها به سختی از میان کوچه‌ها عبور می‌کنند، اما هنوز در این سال‌ها نشنیده ام که همسایه‌ای از شلوغی کوچه‌ها در هنگام حضور میهمانان دهه آخر صفر گلایه کند.
به گفته آقای داوودزاده، برپایی ایستگاه‌های صلواتی هم با وجود اینکه به ترافیک موجود می‌افزاید، با استقبال مردم مشهد مواجه می‌شود و بسیاری از کسانی که از این ایستگاه‌ها استفاده می‌کنند نیز زائران هستند.

میزبانی با نذر فرهنگی

سهیلا مسعودی هم که دانشجوی رشته زبان شناسی است با تأکید بر اینکه میزبانی علاوه بر آداب اجتماعی می‌تواند با آداب فرهنگی هم عجین باشد می‌گوید: چقدر خوب است در راه این میزبانی، اقلام فرهنگی مثل کتاب دعا و ادعیه، پوستر شهیدان، مهر و سجاده و خیلی اقلام فرهنگی دیگر نیز میان زائران توزیع شود.
وی می‌افزاید: بی تردید تأمین نیاز‌های اولیه زائران یکی از مهم‌ترین اولویت هاست، اما برخی شهروندان بهتر است نذورات خود برای زائران را با نذر‌های فرهنگی همراه کنند تا زائران نیز از این نذورات بهره‌مند شوند.

کارنامه‌ای پربار برای میزبانی

خانم صناعی هم که یکی از ساکنان انتهای محله رسالت است با وجود اینکه به گفته خودش در محله‌ای زندگی می‌کند که کمتر میزبان زائران دهه آخر صفر است، این گونه برایمان می‌گوید: متأسفانه در محله ما کمتر شاهد حضور کاروان‌های دهه آخر صفر یا مسافران این ایام هستیم.

وی بیان می‌کند: در چند سالی که حضور در مشهد در ایام دهه آخر صفر بیشتر شده است، میزبانی همشهری‌های ما هم بیشتر و پررنگ‌تر شده است؛ از تهیه جای استراحت و خواب گرفته تا فراهم کردن وسیله نقلیه برای رفت و آمد به حرم و زیارت آسان، تهیه غذا، شست و شوی لباس‌های زائران و خیلی خدمات دیگر که بی شک همه و همه کارنامه پربارتری را برای مشهدی‌ها رقم زده است.